Doorbreek het migratiedebat!
[Aangepast 15-6: de laatste constatering is weggenomen en vervangen door de eerste overweging, de overwegingen over economische groei en stigma’s zijn vereenvoudigd]
Het gezamenlijke GroenLinks-PvdA-congres, gehouden op 21 juni 2025;
Constaterende dat:
- het dominante narratief in media en politiek – gevoed door (uiterst) rechtse leugens, zondebokpolitiek en haatzaaierij – migratie en/of migranten zelf als een probleem ziet; en daarbij inperking van migratie als een nodige oplossing;
- hoewel de meeste Nederlanders neutraal/positief denkt over migratie, dit narratief extreemrechts wind in de zeilen geeft;
- hoewel het niet de schuld is van migratie/migranten, de woede van sommigen over het gebrek aan o.a. betaalbare woningen, leefbare lonen/uitkeringen en toegankelijke (geestelijke) gezondheidszorg begrijpelijk is;
- links soms het verwijt krijgt een op migratie een ‘zwak verhaal’ te hebben, of hierop te zwijgen uit angst verkiezingen te verliezen, wetende dat PVV hierop het issue-ownership heeft;
- GroenLinks-PvdA in haar verkiezingsprogramma pleit voor menselijk en rechtvaardig asielbeleid, en tegelijk stelt dat ‘grip op migratie’ nodig is om ‘draagvlak’ te waarborgen, waarbij o.a. uitgeprocedeerde of ‘overlastgevende’ asielzoekers moeten worden aangepakt;
- de Tweede Kamerfractie zich eind 2024 aansloot bij het rapport van commissie-Van Zwol om te ‘sturen op bandbreedte van hoeveel mensen we per jaar in termen van bevolkingsgroei aankunnen’, wat sommigen zagen als een koerswijziging/draai;
- de fractie daarbij bovendien de aandacht lijkt te willen verschuiven van asiel- naar arbeidsmigratie als grootste probleem.
Overwegende dat:
- GroenLinks-PvdA niet mee moet gaan met het beeld in de media en politiek dat migratie of migranten zelf een probleem zouden vormen en dat het beleid zich vooral moet richten op hoe we economie en arbeid organiseren;
- migratie an sich geen probleem is, gezien migratie van alle tijden is, dat bovendien afhankelijk van externe factoren in omvang fluctueert, maar over het algemeen over langere periodes zowel asiel- als arbeidsmigratie al decennia relatief stabiel is;
- het in stand houden van de huidige ongecontroleerde economie gebaseerd op oneindige economische groei niet past bij GroenLinks-PvdA;
- huidige problemen rondom migratie niet het gevolg zijn van migratie/migranten zelf, maar gecreëerd zijn door rechts beleid en slecht bestuur, waarbij duidelijk mag zijn dat:
- arbeidsmigratie geen natuurverschijnsel is, maar een logisch gevolg van rechts economisch beleid dat veel openstaande vacatures creëert. Problemen ontstaan doordat rechts tegelijkertijd verzaakt om de mensenrechten, arbeidsrechten en basisvoorzieningen van arbeidsmigranten te garanderen;
- asielmigratie in een relatief rijk land als Nederland slechts 10% van de totale immigratie vormt. Problemen ontstaan desondanks doordat rechtse kabinetten aanmeld- en opvanglocaties sloten, de spreidingswet moedwillig saboteren, en de weinige opvanglocaties vaak op ongeschikte locaties plaatst, zoals in dunbevolkte gebieden met te weinig voorzieningen.
- (uiterst) rechts deze door hen gecreëerde problemen aangrijpt om o.a.:
- a) draagvlak voor migratiebeleid af te doen brokkelen;
- b) migrantenhaat en onverdraagzaamheid te versterken;
- c) met zondebokpolitiek de aandacht af te leiden van de echte oorzaken van problemen, zoals de woningnood;
- d) linkse partijen aan te vallen wanneer die niet meegaan in nep-oplossingen als ‘grenzen dicht’;
- hoewel het op beleidsniveau zinvol is om asiel- en arbeidsmigratie te onderscheiden, stigma’s op basis van het soort migrant zelf uit de weg gegaan moeten worden;
- het (onbedoeld) bevestigen dat (sommige) migratie een probleem is, in plaats van de gevolgen ervan en het wanbeleid hierop, niet alleen een gevaarlijke, glijdende schaal vormt, maar ook antimigratie-partijen politiek én electoraal in de hand speelt;
- kiezers voor wie cultureel conservatisme echt belangrijk is, liever gaan voor de ‘real deal’, terwijl het wel leidt tot verlies van ons bestaande progressieve electoraat;
- we het als linkse beweging gebaseerd op rechtvaardigheid, gelijkwaardigheid en solidariteit verplicht zijn om gelijk te strijden voor de belangen van zowel nieuwkomers als van de rest van de werkende klasse, en daarbij beide groepen te verbinden in onze gezamenlijke strijd;
- de belangen van deze twee groepen niet tegenover elkaar staan, maar gelijktijdig bediend kunnen worden. Denk bijvoorbeeld aan asielbuurtcentra als Plan Einstein in Utrecht, waar nieuwkomers en buurtbewoners samen wonen, leven en zich ontwikkelen – én waar het asielbeleid draagvlak kent van links tot rechts.
- GroenLinks en PvdA hiermee de ingrediënten in handen hebben voor een krachtig én overtuigend links verhaal op migratie dat tegenwicht biedt tegen de rechtse retoriek.
Verzoekt de Tweede Kamerfractie om:
- een narratief op migratie uit te dragen met als uitgangspunt dat (zowel arbeids- als asiel-) migratie op zichzelf geen probleem is, en daarbij continu:
- benoemen dat het rechtse politiek is die problemen rondom migratie ofwel verzint ofwel creëert;
- daarnaast ook de echte, systemische oorzaken van daadwerkelijke problemen blootleggen, en hiermee het debat verplaatsen van migratie naar de economie, waar we wél issue-ownership hebben;
- deze systemische oorzaken koppelen aan structurele oplossingen voor zowel de bestuurscrisis rondom opvang als de sociaaleconomische problemen, zoals herverdeling;
- op arbeidsmigratie:
- te erkennen dat arbeidsmigratie een logisch gevolg is van de manier waarop we onze economie inrichten, en het debat dus moet gaan over wat voor economie we willen om in ons collectieve welzijn te voorzien en welke arbeidsmigratie daaruit voortvloeit;
- te vechten voor de mensenrechten van de arbeidsmigranten die de huidige Nederlandse economie zo dringend nodig heeft, en met de vergrijzing en grote tekorten in noodzakelijke maar selectieve sectoren als de zorg voorlopig dringend nodig blijft hebben;
- daarnaast kritische vraagtekens te plaatsen bij die huidige economie gebaseerd op ongebreidelde economische groei, massaconsumptie en intensieve veehouderij, die niet alleen de uitbuiting van arbeidsmigranten en andere werknemers in de hand speelt, maar ook funest is voor de leefbaarheid van onze planeet.
- op asielmigratie te pleiten voor humaan en verwelkomend beleid waarin mensenrechten centraal staan, en zich in te zetten voor positieve praktijkvoorbeelden van gelijkwaardig samenleven, zoals asielbuurtcentra Plan Einstein.