Dit artikel verscheen op 7 november 2025 voor het eerst op Joop.nl.

Door: Sabine Scharwachter

Afgelopen dinsdag won underdog Zohran Mamdani de burgemeestersverkiezingen in New York. Als jonge, islamitische immigrant zonder bestuurlijke ervaring, maar met een indrukwekkende digitale en grassroots campagne, was hij in alle opzichten een uitdager van de gevestigde macht. Maar het waren niet enkel vibes: Mamdani is ook inhoudelijk knetterlinks. Zijn overwinning staat in schril contrast met het zetelverlies van GroenLinks-PvdA nog geen week eerder. Waarom lukt het links Nederland niet om te winnen?

Wie de strijd om de interpretatie wint, bepaalt de koers van de fusiepartij. Ledenbeweging LinksBoven pleit voor een duidelijk links-progressieve signatuur, vergelijkbaar met Mamdani. Mastodonten van de oude garde als Ad Melkert, vinden GroenLinks-PvdA daarentegen nu al ‘te links’. Zij geloven dat de linkse volkspartij alleen met een centristische koers een brede groep mensen kan aanspreken, terwijl een linksere koers kiezers zou wegjagen. Dat is een misvatting.

Nederland stemt rechtser, maar uit kiezersonderzoek blijkt dat Nederlanders niet per se rechtser zijn gaan denken. Er is nog altijd een linkse meerderheid op sociaaleconomische thema’s. De kiezer is op sociaalculturele thema’s conservatiever, maar blijkt niet linkser te stemmen als progressieve partijen conservatieve standpunten overnemen. Wel verlies je de progressieve kiezer. Links moet dus niet inleveren op progressieve waarden, maar de politieke strijd voeren op een speelveld waar ze wél kan winnen: economie. Juist daar kan GroenLinks-PvdA veel leren van Mamdani.

Mamdani’s campagne onderscheidde zich op economie heel duidelijk van de rechtse status quo. TikTok-filmpjes en ‘canvassing’ waren belangrijk, maar waren mede succesvol vanwege de inhoudelijke boodschap. Als democratisch socialist voerde Mamdani een uitgesproken linkse agenda voor een betaalbaar New York: huurbevriezing, gratis busvervoer en gemeentelijke supermarkten. Ook veroordeelde hij al vroeg de genocide in Gaza.

GroenLinks-PvdA daarentegen is sinds de samenwerking – in tegenstelling tot wat Melkert beweert – geen linksere koers gaan varen. Het verkiezingsprogramma was eerder ‘klassiek sociaaldemocratisch’. Centrumlinks. De klassieke sociaaldemocratie wil quick fixes en kleurt dus het liefst binnen de lijntjes van het huidige, rechtse economische systeem. Voorstellen van leden voor gratis openbaar vervoer en coöperatieve supermarkten werden afgewezen. Het verhaal daagde de status quo niet écht uit.

Illustratief hiervoor is het debat over wonen, dat volledig gedepolitiseerd is. Lijsttrekkers keuvelden over ingewikkelde oplossingen, voor de kiezer klonk het inwisselbaar: sociale volkshuisvesting, of gewoon meer bouwen? GroenLinks-PvdA liet na om bloot te leggen dat de wooncrisis het resultaat is van doelbewust neoliberaal beleid, waarbij huisjesmelkers en speculanten vrij spel krijgen om winst te maken over de rug van woningbehoevenden. Zo bleef het verschil tussen links en centrumrechts minimaal en moesten kiezers afgaan op de vibes van de lijsttrekkers.

Politiseren is de strijd om de probleemdefinitie. Links verliest die al jaren, ook doordat links de afgelopen decennia zelf rechtse standpunten en frames heeft overgenomen. Het neoliberalisme wordt nauwelijks uitgedaagd. Rechtse partijen houden wijselijk hun mond en gaan vrijuit. De grote winnaar is echter radicaalrechts, die de schuld afschuift op een zondebok – ‘migratie is het probleem’ – en daar amper weerwoord op krijgt. Sterker nog, die valse framing wordt geregeld overgenomen, óók door links. En keer op keer leidt dit opschuiven naar het midden niet tot verkiezingswinst.

Juist uit Mamdani’s compromisloze agenda volgde de enthousiasmerende vibes. Geen giftig optimisme, maar gedoseerde woede, wanhoop en urgentie die passen bij de grote problemen die mensen tot in hun persoonlijke levens voelen. Geen doemdenken, maar een overvloed aan hoop, strijdbaarheid en positiviteit om samen de stad beter te maken, waar zoveel mensen naar snakken. Vanuit die inhoud en emotie, kon Mamdani overal authentiek, empathisch en oprecht verbinding maken met de mensen voor wie links het doet: de werkende klasse en anderen die door het systeem verpulverd dreigen te worden.

GroenLinks-PvdA weet mensen niet op eenzelfde manier te raken. Ondanks evaluatierapporten vol campagne-adviezen, presenteerde de fusiepartij zich keer op keer als bestuurspartij die de grootste kan worden, de meest ervaren premierskandidaat levert en de meest realistische doorrekeningen heeft. GroenLinks-PvdA mist de inhoud én vibes van een ‘man van het volk’ als Mamdani, die mensen in de knel het gevoel geeft pal voor én tussen hen te staan.

Het goede nieuws: binnen GroenLinks-PvdA bestaat er groot draagvlak voor een meer uitgesproken linkse koers. Afgelopen juni nam het partijcongres meerdere moties van LinksBoven aan, die onder andere oproepen om ‘af te stappen van rechtse frames over migratie’ en in plaats daarvan ‘de focus te verleggen naar de economische as’. De motie voor een volledig wapenembargo tegen Israël kreeg eveneens overweldigende steun. Het is dus hoog tijd dat GroenLinks-PvdA afscheid neemt van de oude politiek van Melkert, een voorbeeld neemt aan Mamdani en als fusiepartij definitief linksaf slaat.