Op 26 januari 2025 vond er wederom een geslaagde Communitydag van LinksBoven plaats. In een volgepakte zaal hebben we gesproken over sociaaldemocratie vs. ecosocialisme, antimilitarisme en de strijd tegen extreemrechts. Deze keer waren we welkom in Amsterdam in het indrukwekkende pand van IIRE (International Institute for Research & Education), een onderzoeksinstituut – opgericht door de Belgische marxist/trotskyist Ernest Mandel – waar activisten van over de hele wereld terecht kunnen om te leren over thema’s rondom emancipatie, bewegingsopbouw en internationale solidariteit. Lees hier meer over het IIRE.
De Communitydag begon met een heerlijke lunch, bereid door Vincent, Barbara en Jesse (wiens kookkunsten je met enige regelmaat ook kan proeven bij volkskeuken de MKZ). Op het menu stond een veganistische mungbonensoep met naanbrood. Shoutout naar het keukenteam én de toppers die geholpen hebben met het opruimen!
Na de lunch heette Julia ons welkom en vertelde ze waar LinksBoven sinds de vorige Communitydag mee bezig is geweest. We zijn druk met het opbouwen van onze beweging: het Politici Netwerk is van start, de eerste lokale groepen/organisers zijn begonnen en de eerste Het Ideologie Gesprek-workshops staan in de planning. Ook blikten we vooruit naar het partijcongres op zaterdag 21 juni en de komende gemeenteraadsverkiezingen in 2026. Daarna was het tijd voor een aantal inhoudelijke sessies.
Knalgroen en felrood: (groene) sociaaldemocratie of (democratisch) ecosocialisme?
In het kader van de linkse samenwerking tussen GroenLinks en PvdA wordt er veel gesproken over ons gezamenlijke verhaal: hoe gaan we ‘rood’ en ‘groen’ met elkaar verbinden? Welke ideologie past daarbij? Daarover gingen we in gesprek met Winne van Woerden (expert nieuwe economie/degrowth) en Alisa-Jo Janson van RoodVooruit (de groep PvdA’ers die zich inzet voor de sociaaldemocratische waarden). Dat leverde een interessant gesprek op.
Alisa-Jo stelt dat de verrechtsing in Nederland een gevolg is van het falen (van links) om mensen aan te spreken en ziet de sociaaldemocratie als de beste remedie hiervoor. Hoe gaan we deze mensen, die hard geraakt worden door de economische ongelijkheid/uitbuiting, weer aanspreken? Centraal staat: de sterkste schouders dragen de zwaarste lasten. Winne houdt zich meer bezig met de vraag hoe we de post-kapitalistische samenleving, met een sociale economie, gaan vormgeven. Waar zit de macht en wie heeft toegang tot kapitaal en publieke voorzieningen? Economische groei als uitgangspunt, zoals in het neoliberaal kapitalisme, heeft daarin geen plek.
- Rood en groen. Alisa-Jo is het ermee eens dat klimaat een belangrijk thema is, maar niet iedereen heeft het privilege om zich daar zorgen over te maken. Winne is het op haar beurt weer eens dat de klimaatbeweging te lang niet erkend heeft dat ‘je niet groen kan doen als je rood staat’. Tegelijkertijd ziet zij dat groen-of-rood een kunstmatige tegenstelling is, bedoeld om mensen tegen elkaar uit te spelen, want onze huidige economie leidt tot uitbuiting van zowel mens als planeet. Rood en groen moeten we juist met elkaar verbinden, door oog te hebben voor wie door beleidsvoorstellen geraakt wordt. Democratisering van de economie is daarbij noodzakelijk.
- Systeemkritiek en een overtuigend verhaal. Volgens Winne is de sociaaldemocratie gericht op het afvijlen van de scherpe randjes van het kapitalisme en ontbreekt het aan systeemkritiek. Alisa-Jo kan zich op zich vinden in een heleboel dingen die Winne noemt, maar benadrukt dat het geen verhaal is waarmee je de kiezer overtuigt. Daarom focust zij liever op bijvoorbeeld: sociale zekerheid versterken. Bovendien is het verhaal te ingewikkeld, wat mensen uitsluit om mee te doen aan het gesprek. Nu wordt er te veel over mensen beslist en is er te weinig contact met de mensen om wie het gaat. We moeten meer vertrouwen hebben in de zelfkracht van mensen. Winne erkent dat het systeemkritische verhaal vertaald moet worden in een campagne en dat die moet aansluiten bij de dagelijkse realiteit.
Kortom: het was een boeiende eerste verkenning van de overeenkomsten en verschillen tussen sociaaldemocratie en ecosocialisme.
Antimilitarisme voor rechtvaardige vrede
Met Jakob de Jonge van de Nieuwe Vredesbeweging gingen we in gesprek over rechtvaardige vrede. Dit vormde een vervolg op het ledengesprek van 20 januari georganiseerd door GroenLinks/PvdA én een voorproefje op de discussiedag die LinksBoven later dit jaar wil organiseren. Tijdens de sessie uitten de deelnemers een aantal van hun zorgen rondom deze thema’s: de normalisering over het hele politieke spectrum van de NAVO-norm; de impact van de verhoogde uitgaven aan defensie op zorg, huisvesting en sociale/bestaanszekerheid; het gebrek aan alternatieve (pacifistische/antimilitaristische) narratieven rondom defensie in de politiek; en ook de impact van defensie en oorlog op het klimaat en ecosystemen. Ook bespraken we verschillende vragen rondom gewapend verzet en pacifistische/antimilitaristische narratieven, waar Jakob zijn ideeën over deelde. Op de verkregen inzichten willen we voortborduren tijdens een volgende (nog te plannen) bijeenkomst.
Linkse oppositie/strategie tegen het racisme en fascisme van dit kabinet
Sinds het extreemrechtse kabinet Schoof is aangetreden, volgen de racistische retorieken en autocratische voorstellen elkaar in rap tempo op. Hoe bieden we hier als links tegenwicht tegen en hoe kunnen we links weer sterk maken in een verrechtst Nederland? Panelleden Savriël Dillingh (o.a. filosoof en linksfluencer), Jaswina Elahi (cultuurwetenschapper en voormalig kandidaat-Kamerlid) en Sybren Kooistra (was o.a. campagneleider van De Groenen in 2024 en GroenLinks in 2017) deelden hierover hun ideeën. Een aantal take-aways:
- Gebrek aan (links) alternatief. Op dit moment wordt er te weinig een links alternatief geboden op de frustraties die mensen (terecht) hebben. Hierdoor lijkt het alsof er geen andere keus is dan ofwel de (rechtse) status quo, ofwel extreemrechts. Mensen krijgen niet de informatie om te doorzien dat ze misleid worden en gaan geloven dat bijvoorbeeld migranten schuld hebben. Deze zondebokpolitiek brengt echter geen oplossingen voor de reële en materiële problemen die mensen hebben. Daarin ligt voor links de ruimte: heb boodschap/visie als antwoord op de totale ontwrichting van klimaatverandering en gigantische ongelijkheid.
- Economisch politiseren, ‘cultureel’ stelling nemen. Dat we op culturele thema’s moeten opschuiven naar rechts, zoals bijvoorbeeld Jesse Freriks in De Correspondent beweert, is een ‘lauwe take’. Ja, een groot deel van Nederland is cultureel conservatief. Maar op dit moment wordt de strijd op economische onderwerpen verloren doordat deze tot culturele onderwerpen worden gemaakt. Denk bijvoorbeeld aan de wooncrisis, waarbij niet het neoliberale beleid maar immigratie als oorzaak wordt aangewezen. Dit is ook waarom je moet oppassen met onderzoeken die in kaart brengen wat Nederlanders vinden: vaak is niet duidelijk waaróm mensen iets vinden. Dit gaat dus ook over het narratief veranderen en de focus verleggen naar de (economische) oorzaken. Op thema’s als migratie en Gaza moeten we bovendien stelling durven nemen en niet meedoen aan het normaliseren van de verrechtsing.
- Media is de roze olifant in de kamer. Reguliere media zijn, net als online media, hartstikke rechts. In tegenstelling tot links heeft (extreem)rechts mediamacht: rechts koopt (sociale) media en (extreem)rechtse mediaberichtgeving weet tot in de reguliere media door te dringen. Denk bijvoorbeeld aan de verdachtmaking van oud-Tweede Kamerlid Kauthar Bouchallikht. Links moet een stevig geluid inbrengen tegen de rechtse narratieven en framing – al mag dat minder moralistisch en meer tactisch (en misschien ook wat minder netjes). Minder politieke navelstaarderij, meer eigen YouTube-kanalen en podcasts om op lange termijn mediamacht op te bouwen.
- Verbind met mensen en hun dagelijkse realiteit. Naast het narratief naar je toe trekken, moet je óók verbinding maken met de mensen waar we het voor doen en niet alleen langskomen in campagnetijd. Ga de wijken in om te weten wat de issues zijn en laat zien dat je daar iets mee doet: huis-aan-huizen werkt goed op korte termijn, ‘ombudspolitiek’ op lange termijn. Daarbij moeten we ons soms ietwat abstracte verhaal op een manier vertellen die voor iedereen te volgen is. Bestaansonzekerheid is bijvoorbeeld vaag, noem het armoede. Of heb het over ‘aandeelhouders en hun extreemrechtse vriendjes’ in plaats van ongelijkheid, daarmee zet je een sterk ‘vijandbeeld’ neer en kom je dichter bij de woede die mensen voelen.
Meer verdiepen in dit thema?
- Zes rechtse tactieken voor links door Marthe van Bronkhorst en Savriël Dillingh
- Metapolitics and the Battle for Europe’s Future door Sybren Kooistra
- Artikelen van auteur Jaswina Elahi op De Kanttekening en in De Helling
- Links moet weer leren winnen door Peter Kodde
- Playbook van extreemrechts van De Goede Zaak
Naast deze inhoudelijke sessies konden deelnemers meedoen met een proefversie van Het Ideologie Gesprek, nadenken over ‘de ideale LinksBoven-wijk’, knutselen met LinksBoven-kernwaarden en meer. Ook was onze spiksplinternieuwe LinksBoven-merch (buttons + stickers) voor het eerst te halen. De LinksBoven-mok was er deze keer alleen nog als bedankje voor onze fantastische sprekers, maar op veler verzoek komt die volgende Communitydag beschikbaar voor het bredere publiek.
Zet ‘m vast in je agenda: de volgende Communitydag is op zondag 25 mei! Wil je in de tussentijd actief worden bij LinksBoven? Sluit je aan bij onze beweging! Heb je vragen, opmerkingen of suggesties? Laat het ons weten via contact@linksboven.org